UNË DHE BABAI

Nga: Pär Lagerkvist (fitues i Çmimit Nobel për Letërsi më 1951)
Përktheu nga suedishtja: Qerim Raqi

Kur isha rreth dhjetë vjeç, më kujtohet, babai më kapi për dore një të diel pasdite dhe dolëm në pyll për ta dëgjuar këngën e zogjve. U përshëndetëm me nënën, e cila duhej të qëndronte në shtëpi për ta gatuar darkën, prandaj nuk na u bashkua. Dielli po shkëlqente ngrohtë dhe ne ishim në rrugë të mbarë. Nuk e morëm aq solemnisht këtë me këngën e zogjve, sikur diçka veçanërisht e këndshme apo e çuditshme, ne ishim njerëz të arsyeshëm, si babai, ashtu edhe unë, të edukuar dhe të mësuar me natyrën. Kjo nuk bënte ndonjë bujë të madhe për ne. Ishte vetëm sepse ishte e diel pasdite dhe babai ishte i lirë. Po ecnim në linjën hekurudhore, ku askush tjetër nuk lejohej të shkonte, por babai ishte mësuar me rrugën pranë hekurudhës dhe e zotë­ronte atë. Në këtë mënyrë edhe ne u futëm në pyll. Nuk u desh të bënim asnjë kthesë. Së shpejti filloi edhe kënga e shpendëve dhe gjithçka tjetër; cicërima brenda shkurreve të fokave dhe zogjve këngëtarë, harabelave dhe mëllenjave, gjithë zhurma e tyre që të rrethon sapo hyni në pyll. Toka ishte e trashë me lule­bore, mështeknat tani kishin bleruar dhe bredhat ishin lëshuar lastarë të freskët. Vinte erë nga të gjitha anët dhe skutat. Në anën e poshtme shtrihej fundi i pyllit që avullonte nga dielli sipër. Kudo ku kishte jetë dhe zhurmë, nga vrimat e tyre fluturonin grerëzat, mushkonjat vërshonin nga qielli dhe nga shkurret zogjtë lëshoheshin si fishekë për t’i kapur dhe zhyteshin përsëri shpejt. Papritur erdhi një tren duke zhurmuar dhe ne zbritëm në argjinaturë. Babai e përshëndeti lokomotivistin me dy gishta ngritur mbi kapelë, edhe lokomotivisti e përshëndeti babanë me dorë. E tëra ndodhte shpejt. Më pas u nisëm drejt shinave që ishin djersitur në katranin e tyre nën rrezet e diellit. Mbante erë gjithfarë, vaj vagonësh dhe lule bajame, katrani dhe shqope dhe gjithçka tjetër. Ne bëmë hapa të mëdhenj në hekurudhë dhe jo në zhavorr, që ishte i ashpër për të ecur dhe na i griste këpucët. Binarët shkëlqenin në diell. Në të dyja anët e linjës kishte shtylla të telefonit që këndonin derisa kalonim pranë tyre. Po, ishte një ditë e bukur. Qielli ishte mjaft i kthjellët, nuk dukej asnjë re, as nuk mund të kishte ndonjë re në këtë ditë, sipas asaj që tha babai. Pas ca çastesh ne erdhëm te një arë me tërshëre në të djathtë të linjës, ku një bujk që e njihnim kishte një luadh. Tërshëra ishte e dendur dhe kallinjtë ishin rritur në mënyrë të barabartë. Babai i largonte me dorë dhe dukej se ishte i kënaqur.

Thjesht nuk kuptoja shumë gjëra nga këto, sepse kam lindur në qytet. Kështu ne erdhëm tek ura mbi një përrua ku zakonisht nuk ka shumë ujë, por tani rrjedha ishte e plotë. I mbanim dorën njëri-tjetrit që të mos binim mes binarëve. Më pas nuk kaloi shumë kohë para se të arrinim në shtëpizën e rojeve, e cila është tërësisht e mbuluar me gjelbërim, me mollë dhe shkurre. Aty hymë dhe vizituam. Na qerasën me qumësht. I pamë derrat e tyre, pulat dhe pemët në lulëzim, pastaj e vazh­duam rrugën tonë.

Ne donim të shkonim te përroi i madh, sepse ishte më i bukuri se kudo tjetër, kishte diçka të veçantë, sepse atje më lart në fshat kalonte kah shtëpia e fëmijërisë së babait tim. Nuk na pëlqente të ktheheshim derisa arrinim deri këtu. Madje edhe sot mbërri­tëm këtu pas një shëtitjeje të mirë. Ishte afër stacionit tjetër, por nuk shkuam deri aty. Babi vetëm donte të sigurohej që semafori ishte mirë. Ai i mendonte të gjitha. Ndaluam buzë përroit. Rrjedha zhurmonte miqësisht me rrezen e diellit. Përgjatë bri­gjeve varej pylli i harlisur gjetherënës dhe reflektohej në ujin e levës. Gjithçka ishte e ndritshme dhe e freskët këtu. Nga liqenet e vegjël më lart vinte një erë e vogël. Ne zbritëm nga shpati dhe ecëm pak përgjatë bregut.

Babai tregoi vendet ku kishte qëndruar më parë. Këtu ishte ulur si çun, në shkëmbinj, duke pritur me purtekë gjithë ditën. Shpesh nuk kishte ardhur asnjë gjallesë, por kishte qenë një rea­litet i bekuar. Tani ai nuk kishte kohë. Kështu që ne shkonim përreth duke fërshëllirë për një kohë të mirë nëpër vijën breg­detare, nxirrnim copa lëvoresh të halorëve që rryma i merrte me vete dhe hidhnim guralecë në ujë për të parë se kush gjuante më larg. Ne për nga natyra, si babai ashtu edhe unë, ishim të lumtur dhe të hareshëm. Më në fund, u lodhëm dhe menduam se kishim qëndruar mjaft aty dhe u nisëm për në shtëpi. Pastaj filloi të errësohej. Pylli kishte ndryshuar. Nuk ishte ende errësirë, por nxituam. Nëna duhet të ketë qenë e shqetësuar derisa na priste për të ngrënë. Ajo gjithmonë kishte frikë se diçka do të ndodhte. Por, për ne ishte një ditë e mrekullueshme. Asgjë nuk na ndodhi. U kënaqëm me gjithçka.

Po errësohej edhe më. Pemët ishin shumë të çuditshme. Ato qëndronin dhe i bindeshin çdo hapi që hidhnim, sikur të mos dinin se kush ishim. Një pemë aty kishte një xixëllonjë brenda trungut. Qëndronte duke na i ngulur sytë poshtë në errësirë. Unë i shtrëngova dorën babait, por ai nuk e pa atë shkëlqim të çuditshëm, vetëm vazhdoi të ecte. Ndërkohë arritëm tek ura mbi përrua. Nga thellësia aty dëgjohej zhurma e përroit. E frik­shme, që sikur donte të na gllabëronte, që sikur do të hapej një humnerë poshtë nesh. Shkelnim me kujdes traversat, duke ia mbajtur njëri-tjetrit fort dorën që të mos rrëzoheshim. Unë mendova se babi do të më mbante në shpinë, por nuk tha asgjë, mbase donte që unë të isha si ai dhe të mos mendoja se kishte ndonjë rrezik. Vazhduam. Babai kalonte urën aq i qetë, me hapa të sigurt, në errësirë, i qëndrueshëm, pa folur, mendonte me vete. Nuk mund ta kuptoja se si mund të ishte kaq i qetë kur ishte aq errët. Shikoja përreth i frikësuar. Kudo mbretë­ronte vetëm errësirë . Mezi guxoja të merrja frymë thellë, sepse atëherë mund ta fusja brenda meje errësirën dhe kjo ishte e rrezikshme. Mendoja se së shpejti do të vdisja. Më kujtohet mirë se këtë e besoja në atë kohë.

Argjinatura zbriste pjerrtas, si në humnerat e zeza të natës. Shtyllat e telefonit ngriheshin fantazma deri në qiell, gjëmonin lehtë brenda tyre, sikur dikush të fliste thellë në tokë. Plisat e bardhë prej porcelani qëndronin tmerrësisht të strukur dhe i bindeshin kësaj. Gjithçka ishte e tmerrshme. Asgjë nuk ishte e vërtetë. Gjithçka ishte si një mrekulli. Iu afrova babait dhe i pëshpërita:

– Babi, pse është kaq tmerrshëm në errësirë?

– Jo, biri im i dashur, errësira nuk është e tmerrshme, tha dhe ma shtrëngoi dorën.

– Po baba, është.

– Jo bir, nuk është mirë të mendosh kështu. Ne e dimë se ekziston Zoti. Ndihesha kaq i vetmuar, i braktisur. Ishte shumë e çuditshme se vetëm unë kisha frikë, jo babai. Nuk mendonim njësoj. Dhe e çuditshme ishte se atë që e tha babai nuk më ndihmoi, kështu që nuk duhej të kisha më frikë. As ajo që tha për Zotin nuk më ndihmoi. Edhe unë mendoj se ishte e tmerr­shme. Ishte e tmerrshme që ai ishte kudo në errësirë, poshtë trenit, në shtyllat e telefonit që gjëmonin – me siguri ishte ai – kudo. Megjithatë, nuk mund ta shihje kurrë. Ecnim në heshtje. Secili mendonte për të vetën. Zemra ime tkurrej sikur errësira të kishte hyrë brenda saj dhe ka filluar ta përqafonte. Pastaj, kur ishim në një kthesë, papritmas dëgjuam një bubullimë të madhe pas nesh! Ne u befasuam nga mendimet tona. Babi më tërhoqi poshtë argjinaturës, poshtë në humnerë, më mbajti atje. Më pas kaloi treni. Një tren i zi kaloi me shpejtësi marramendëse. Çfarë ishte ky tren. Nuk duhej të kishte tren tani. Shikuam të frikësuar njëri-tjetrin. Zjarri u ndez në lokomotivën e madhe ku hidhnin qymyr me lopata. Shkëndijat gjëmuan egërsisht nëpër natë. Ishte e tmerrshme. Shoferi qëndronte aty i zbehtë, i palë­vizshëm, me tipare si të ngurtësuara, i ndriçuar nga zjarri. Babai nuk e dinte se kush ishte, vetëm shikonte përpara, sikur po shkonte brenda errësirës, e cila nuk kishte fund. I ndjekur, i gulçuar nga ankthi, unë qëndrova duke vrojtuar pamjen e egër. Imazhin e përpiu nata. Babai më mori në pistë, nxituam për në shtëpi. Më tha: – E çuditshme çfarë lloj treni ishte! Nuk e njoha shoferin.

Pastaj eci në heshtje. Unë po dridhesha i tëri. Kjo e tëra ishte bërë për mua, për dëshirën time. E mora me mend se çfarë do të thoshte. Ishte ankthi që do të vinte, tërë e panjohura, ajo për të cilën babai nuk dinte asgjë, nga e cila nuk do të mund të më mbronte. Kështu do të ishte kjo botë për mua, kjo jetë, jo si e babait, ku gjithçka ishte e sigurt dhe e njohur. Nuk ishte një botë e vërtetë, një jetë e vërtetë. Vetëm depërtonte djegshëm brenda errësirë që nuk kishte fund. /Revista “Akademia”/