Grumbullimi i duhanit në vend po rrjedh shumë ngadalë si rrjedhojë e pakënaqësisë së bujqve me çmimet grumbulluese. Gati një muaj deri në fund të përfundimit të shitblerjes , më shumë se gjysma e duhanit nuk është grumbulluar. Edhe pse pikat e blerjes po hapen çdo ditë, shumë pak apo aspak po sillet duhan, ndërsa prodhuesit e duhanit vazhdojnë bojkotin dhe nuk e sjellin duhanin për blerje për shkak të çmimeve të ulëta të blerjes. Deri më tani janë blerë rreth 6 mijë tonë, por sipas fermerëve ky ishte duhan jo cilësor dhe tani që duhani i bukur do të përdoret, të gjithë presin nëse monopolet do të rrisin çmimet e blerjes.
PAKËNAQËSI ME 330 DENARË
Pas një periudhe të gjatë bojkoti, në vend të negociatave, u mor vendimi i njëanshëm për rritjen e çmimeve të blerjes nga 300 në 330 denarë, të cilin kultivuesit e konsiderojnë të pamjaftueshëm për të mbuluar shpenzimet dhe pjesa e mbetur për jetesë. Sipas Institutit Shkencor për Duhan nga Prilepi, çmimi i prodhimit për një kilogram duhan ka qenë rreth 180 denarë, ndërsa sipas tyre çmimi aktual i blerjes që kanë marrë kultivuesit e duhanit bashkë me subvencionet ka qenë solid dhe fitimprurës. Në mbështetje të këtij pretendimi, ata thonë se ky çmim është përcaktuar në bazë të hulumtimit të të korrave të vitit 2022, ku të gjitha materialet mbështetëse dhe karburantet ishin rreth 15 deri në 20 për qind më të shtrenjta se tani.
“Besoj se me këtë çmim që është arritur këtë vit, i cili aktualisht është 330 denarë për kilogram duhan, subvencionohen edhe 80 denarë sepse e gjithë sasia e duhanit të prodhuar blihet në klasë të parë dhe është 410 denarë. Me rastin e blerjes së duhanit nuk ka zbritje për lagështinë dhe rërën, do të ishte diku rreth 20 denarë rritje e çmimit pasi që këto zbritje nuk janë ulur dhe mendoj se çmimi do të arrijë 430-440 denarë”, thekson Valentina Pelivanoska, drejtoreshë e Institutit të Duhanit.
Nga instituti thonë se asnjë kulturë nuk është aq fitimprurëse sa duhani. Sivjet sasitë janë ulur për shkak të kushteve të këqija atmosferike. Që duhani të mos zhduket nga fushat tona në të ardhmen, duhej një marrëveshje nga të gjithë aktorët e këtij sektori. “Le të kërkojmë vetëm rritjet reale të çmimeve, sepse nuk mund të presim nëse një vit për një kulturë bujqësore kemi një situatë ku për shkak të ndryshimeve të caktuara klimatike prodhimi është ulur në mënyrë drastike, që të presim që çmimi të rritet me 100 për qind”, shton Pelivanoska.
KULTIVUESIT, ZBRAZEN FSHATRAT
Mirëpo, një pjesë e madhe e kultivuesve të duhanit nuk pajtohen me pohimet e shkencëtarëve dhe llogaritë e tyre në raport me prodhimtarinë dhe fitimin nga duhani. Një pjesë e madhe e kultivuesve janë të indinjuar nga çmimi dhe pretendojnë se ai nuk ua mbulon as shpenzimet, e lëre më hallet që po “gërryejnë ” prodhuesit e duhanit dhe familjet e tyre gjatë prodhimit të duhanit. Pra, prodhuesit e duhanit janë ende në një dilemë nëse duhet të dorëzojnë duhanin apo të presin çmime më të larta. Duhani është i paketuar dhe i ngarkuar në traktorë, mirëpo ato nuk e çojnë në pikat e blerjes. Kultivuesi Goce Krstevski thotë se nëse një familje prej katër anëtarësh prodhon 1 ton duhan dhe nëse investojnë 180 mijë denarë dhe nxjerrin 430 mijë denarë, e nëse i kanë mbetur edhe 250 mijë denarë, atëherë këtu profesoreshë , nuk ka asnjë pagë minimale, si do të bëjnë që këta të mbushin shportën e konsumit. Bile ata kanë nevojë për të paktën një pagë mesatare plus për të mbijetuar.
Përderisa ju jepni këtë lloj logjike ekonomike, Debreshti, Lazhani, Çrnilishtj e të tjerat po zbrazen çdo muaj me një autobus me të rinj, ndërsa Prilepi me disa autobusë shton ai. Cilësia dhe sasia vlerësohen në mënyrë të barabartë. Unë kam duhan shtesë dhe nuk e jap për të njëjtat para. Duhet të vazhdojmë të vlerësojmë duhanin sipas klasave, siç ka qenë prej vitesh, jo kështu, gjithçka duhet vlerësuar njësoj. “Nuk do t’jua marrin të korrat për asgjë”, thotë Marjanço Cvetkoski, prodhues i 5 tonëve duhan në Prilep. Sipas Cvetkoskit, sivjet çmimi minimal për kilogram duhan nuk duhet të jetë nën 400 denarë për kilogram. Sipas tij, prodhimi është ulur këtë vit dhe vështirë se dikush nga fermerët e duhanit mund t’i përmbushë kontratat.
NDRYSHIMET LIGJORE TË NEVOJSHME PËR GRUMBULLIM
Nga Inspektorati i Bujqësisë thonë se nga fillimi i fushatës blerëse janë blerë më shumë se 6.000 tonë duhan me çmim prej 330 denarë për kilogram. Kjo është pak dhe blerja po bëhet ngadalë, thonë nga ky institucion. “Dua t’u bëj thirrje kompanive blerëse që të ndjekin shembullin e Qeverisë, e cila paralajmëroi rritje të subvencioneve mbi 25 për qind , në mënyrë që ata ta hedhin atë hap sa më shpejt dhe të përfundojë kjo golgotë e prodhuesve të duhanit dhe të fillojnë sa më shpejt përgatitjet për korrjet e reja të duhanit”, thotë Jane Stankoski, drejtor i Inspektoratit Shtetëror për Bujqësi. Të korrat e këtij viti vlerësohen në 13,000 deri në 15,000 tonë, që është pothuajse gjysma e viteve të mëparshme. Stankoski beson se ndryshimet në Ligjin për duhanin janë të nevojshme për të rregulluar prodhimin dhe përpunimin, si dhe të drejtat e shitësve të duhanit.
Thekson se ka dispozita në ligj që kanë rezultuar të jenë problematike, si në klasat e duhanit, ashtu edhe në negocimin e çmimit, mbrojtjen e kultivuesve të duhanit si dhe të drejtat e tyre. Ligji është i vjetër disa vite , tani ka momente të reja në prodhim dhe përpunim, dhe është koha për të negociuar rregulla të reja në proces.
Prodhimi i duhanit është një degë shumë e rëndësishme industriale dhe bujqësore, andaj kjo është arsyeja pse unë mendoj se kompanitë duhet të kenë një qasje më serioze. Arsyeja kryesore e problemeve që kulmuan këtë vit me bojkotimin e pikave të blerjes janë ndryshimet ligjore të dy viteve më parë, me të cilat blerësit nuk kanë më detyrim të negociojnë çmimet, por vetëm pesë ditë para fillimit të blerjes. , duhet të shpallin sesi i kanë përshtatur sipas masës së tyre. Deri në fund të shkurtit, blerja duhet të përfundojë ligjërisht dhe një muaj para përfundimit, më shumë se gjysma e duhanit është ende e pa blerë. Nga fillimi i marsit do të duhet të lidhen kontrata të reja. Nëse vazhdon ky trend i çmimeve të ulëta do të ketë gjithnjë e më pak duhan, thonë kultivuesit e duhanit dhe kjo do të thotë se nuk do të ketë fitime as për blerësit.
BARABARËSI PËR PRODHUESIT DHE TREGTARËT NJËJTË
Për ndryshimin e Ligjit për shitblerjen e duhanit do të angazhohen edhe përfaqësuesit e prodhuesve të duhanit. “Ligji gjithsesi duhet të ndryshohet për shkak se është diskriminues dhe monopolist dhe ne do ta kontestojmë para Gjykatës Kushtetuese, për shkak se me të është penguar e drejta e jonë kushtetuese për barabarësi para ligjit. Kështu që ky ligj nuk do të jetë mbijetojë dhe deri në fund do të luftojmë ta ndryshojmë atë, me qëllim që të jetë në favor edhe të prodhuesve , por edhe të tregtarëve “, thotë Gjorgji Karakashev nga Rrjeti kombëtar i bujqve. Ndryshe, cigaret, purot, produktet e duhanit jo të djegshme dhe lëngjet për cigare elektronike do të shtrenjtohen çdo vit nga 1 janari, sipas ndryshimeve në Ligjin për akcizat, të cilat hyjnë në fuqi para vitit të ri. Kuvendi i miratoi këto ndryshime javën e kaluar më 3 tetor.
Cigaret do të shtrenjtohen për 5 denarë për paketë, ndërsa Qeveria, sipas arsyetimit të ndryshimeve ligjore, pret rritje të të hyrave buxhetore për rreth 13 milionë euro në vit.
“Pas nenit 84, shtohet neni i ri 84-a, i çili thotë: Neni 84-a: Akciza e cigareve nga neni 78 paragrafi (1) i këtij ligji është 3.253 denarë për copë dhe 9 për qind nga çmimi me pakicë për kuti. Nëse akciza e kombinuar është më e ulët se 3.453 denarë për copë, zbatohet akciza minimale në vlerë prej 3.453 denarë për atë sasi”, thuhet në ndryshimet ligjore. Sipas ndryshimeve të miratuara, do të ketë rritje të çmimeve deri në vitin 2030, ndërsa akciza për cigaret do të rritet për 0.23 denarë për copë. Një dispozitë e tillë ligjore ka pasur edhe më parë, por ajo ka skaduar vitin e kaluar. /Koha/
