Një raport i Moneyval, njësisë së monitorimit të pastrimit të parave pranë Këshillit të Evropës, ju bën thirrje autoriteteve në Maqedoni të forcojnë masat për të luftuar pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit, veçanërisht në fushën e hetimit dhe ndjekjes penale. Njëherësh raporti shton se vendi tani ka një kuadër më të mirë ligjor se para nëntë vitesh.
Moneyval konstaton se Maqedonia e Veriut, pasi ka forcuar kornizën e saj ligjore që nga vlerësimi i fundit i ndërsjellë, ka hedhur themelet për një regjim të shëndoshë për të trajtuar pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit, por duhet të përmirësojë zbatimin e masave në disa fusha.
Raporti rekomandon që autoritetet të përmirësojnë të kuptuarit e rreziqeve që paraqesin personat juridikë, kazinotë dhe ekonomia informale. Ai vëren se ndryshe nga gjykata dhe prokuroria, njësia e inteligjencës financiare, policia dhe mbikëqyrësit financiarë i kuptojnë më mirë këto rreziqe.
Megjithatë, raporti vëren se policia dhe prokuroria nuk i përdorin sa duhet të dhënat financiare të agjencive të inteligjencës për të siguruar prova dhe për të nisur hetimet.
Nga ana tjetër, megjithëse të dhënat e inteligjencës janë të mira dhe të dobishme në hetime, ato jepen me filtrim dhe prioritet të kufizuar, pjesërisht për shkak të mungesës së reagimeve ndaj inteligjencës financiare nga autoritetet që përdorin të dhënat e tyre. Me fjalët modeste përshkruhen rezultatet e hetimeve dhe ndjekjeve penale të pastrimit të parave, kështu që policisë dhe prokurorëve ju bëhet thirrje të kryejnë në mënyrë sistematike hetime financiare paralele dhe të synojnë raste më komplekse të pastrimit të parave që përfshijnë krimin e organizuar, veçanërisht trafikun e drogës dhe trafikimin e qenieve njerëzore, si dhe evazionin fiskal dhe korrupsionit. Për shembull, theksohet se zbatimi i kontrolleve ndërkufitare ka rezultuar në kufizimin e sasive të mëdha të parave, por vetë veprimet rrallëherë pasohen nga hetime për pastrim të mundshëm parash. Moneyval beson se autoritetet duhet të zbatojnë sistematikisht parimin “ndiq paratë” për të përmirësuar nivelet e konfiskimit kur ka raste të pastrimit të parave. Ata vlerësojnë kuadrin institucional, thonë se organet ligjzbatuese janë në dijeni të nevojës për të kryer hetime financiare paralele, por duket se vetë hetimet nuk kryhen sistematikisht.
Hetimet rrallë ndjekin paratë me origjinë të paidentifikuar për të zbuluar burimin e tyre të mundshëm kriminal dhe ato kryesisht kryhen në lidhje me akte që dyshohen për kryerjen e krimeve më të rënda, thuhet në raport.
Raporti i në seksionin për financimin e terrorizmit, thekson se autoritetet në përgjithësi kanë një kuptim të mirë të rreziqeve, por zhvillimet e fundit në të cilat të kthyerit nga Siria u përpoqën të kryenin sulme terroriste në vend, e shohin atë si një arsye për të rivlerësuar rrezikun. Raporti vuri në dukje se kishte vetëm një rast që përfshinte dy individë ku financimi i terrorizmit ishte objekt ndjekjeje dhe dënimi, i cili ishte “plotësisht në kundërshtim me profilin e rrezikut dhe mjedisin e vendit”.
Një qasje më efikase për vlerësimin e rrezikut të pastrimit të parave kërkohet nga Maqedonia, si për institucionet financiare dhe bizneset jofinanciare, ashtu edhe për profesionet si avokatët, noterët, kontabilistët, këshilltarët tatimorë ose agjentët e pasurive të paluajtshme. Përmendet edhe sektori joqeveritar, për të cilin theksohet se është i ekspozuar ndaj rrezikut më të madh të keqpërdorimeve për financimin e terrorizmit, prandaj nevojitet një mbikëqyrje më e madhe. Raporti rekomandon gjithashtu që autoritetet të shtojnë përpjekjet e tyre për të zbatuar standardet e duhura për pronësinë përfundimtare. Në këtë pjesë përmendet mungesa e kontrolleve të pajtueshmërisë të kryera nga mbikëqyrësit financiarë kur ka kërkesa të reja për hyrje në treg, mungesën e konsiderimit të pronësisë përfituese kur bëhet fjalë për kazinotë dhe mungesën e kontrolleve për të siguruar që kriminelët ose bashkëpunëtorët e tyre nuk janë pronarë përfundimtarë nuk kanë një aksion të rëndësishëm ose kontrollues ose, nga ana tjetër, ndonjë funksion menaxhimi.
Sa i përket sanksioneve, pavarësisht nga numri i veprimeve korrigjuese dhe shtrënguese në dispozicion të mbikëqyrësve, sanksionet monetare të vendosura janë përgjithësisht të ulëta dhe ka shqetësime për proporcionalitetin, parandalimin dhe efektivitetin e dënimeve penale të parashikuara në ligj.
Raporti vëren se janë ndërmarrë hapa pozitivë për rritjen e transparencës nëpërmjet centralizimit të regjistrave publikë dhe krijimit të Regjistrit të Pronarëve të Paluajtshëm, por ka një problem me saktësinë dhe përditësimin e informacionit. Kështu, për shembull, problemi i cilësisë së të dhënave në Regjistrin e Pronarëve Përfitues ndikon në bashkëpunimin ndërkombëtar në këtë fushë.
Prandaj, ky organ ekspert i Këshillit të Evropës zbulon se autoritetet e Maqedonisë, bashkëpunojnë ndërkombëtarisht, por ka probleme në kohëzgjatjen dhe cilësinë e disa përgjigjeve. Kjo, theksojnë ata, mund të përmirësohet duke vendosur qëllime dhe procedura të qarta, si dhe një sistem të integruar të menaxhimit të rasteve dhe përcaktimit të prioriteteve. /koha/
