Shikimi i një njeriu plotësisht të verbër është rikthyer pjesërisht duke përdorur proteina ndriçuese që u gjetën për herë të parë në alga.
Burri u trajtua me një lloj terapie të quajtur optogenetics, e cila përdor proteinat për të kontrolluar qelizat në pjesën e pasme të syrit të tij.
Ai së pari e dinte se po funksiononte kur e kuptoi se mund të shihte vijat e pikturuara të një kalimi këmbësorësh.
Ai tani mund të kapë dhe numërojë objektet në një tryezë, raporton Nature Medicine.
Burri, identiteti i të cilit nuk është zbuluar, jeton në Brittany të Francës dhe u kurua në Paris.
Ai u diagnostikua me retinit pigmentosa – e cila çon në vdekjen e qelizave të dritës në sipërfaqen e retinës – që 40 vjet më parë.
Ajo prek më shumë se dy milion njerëz në të gjithë botën, dhe megjithëse verbëria e plotë është e rrallë, burri nuk ka pasur shikim për dy dekadat e fundit.
Ai u trajtua me optogenetikë – një fushë e re për mjekësinë, por që ka qenë prej kohësh një element kryesor i neuroshkencës themelore.
Kjo fushë përdor dritën për të kontrolluar saktësisht aktivitetin e qelizave të trurit dhe u përdor nga shkencëtarët për të rikthyer aftësinë e njërit prej syve të tij për të zbuluar dritën.
Teknika bazohet në proteinat, të prodhuara në alga, të quajtura channelrhodopsins, të cilat ndryshojnë sjelljen e tyre në varësi të dritës. Mikrobet i përdorin ato për të lëvizur drejt dritës.
Hapi i parë në trajtim ishte terapia gjenike. Udhëzimet gjenetike për të bërë rhodopsinat u morën nga algat dhe iu dhanë qelizave në shtresat e thella të mbijetuara të retinës, në pjesën e pasme të syrit të tij.
Tani kur goditeshin me dritë ata do të dërgonin një sinjal elektrik në tru.
Sidoqoftë, ata do të përgjigjeshin vetëm në dritën e qelibartë, kështu që pacienti mbante një palë syze me një videokamera në pjesën e përparme dhe një projektor në pjesën e pasme, për të kapur atë që po ndodhte në botën reale dhe të projektonte një version tek pjesa e pasme e syrit.
U deshën muaj që nivelet e larta të rhodopsinave të grumbulloheshin në sy dhe truri në thelb të mësonte një gjuhë të re që të mund të shihte përsëri.
‘Të gjithë ishim të ngazëllyer’
Shenja e parë që po punonte ishte kur pacienti ishte jashtë në një shëtitje dhe papritmas, u shfaqën vijat e një vendkalimi për këmbësorët.
Dr José-Alain Sahel, nga Instituti i Vizionit, në Paris, tha: “Ky pacient fillimisht ishte pak i irrituar sepse u desh një kohë e gjatë midis injeksionit dhe kohës kur ai filloi të shihte diçka.
“Por kur ai filloi të raportonte spontanisht se ai ishte në gjendje të shihte vijat e bardha nërrugë, ju mund ta imagjinoni se ai ishte shumë i ngazëllyer. Ne ishim të gjithë të ngazëllyer.”
Burri nuk ka shikim të përsosur, por ndryshimi midis mungesës së shikimit e madje edhe shikimit të kufizuar mund të ndryshojë jetën.
Prof Botond Roska, nga Universiteti i Bazelit, tha: “Gjetjet japin prova të konceptit se përdorimi i terapisë optogenetike për të rikthyer pjesërisht shikimin është i mundur”
Ka disa mënyra të tjera që përdoren për të rikthyer shikimin.
Një përfshin riparimin e defekteve gjenetike që shkaktojnë sëmundje, por retiniti pigmentosa mund të shndërrohet në mutacione në më shumë se 71 gjene të ndryshme, duke e bërë atë më shumë një sfidë.