Gjyqësori në Maqedoninë e Veriut edhe gjatë vitit 2022 ka vazhduar të jetë në shënjestër të kritikave serioze për shkak të vendimeve skandaloze, të cilat kanë krijuar me të drejtë perceptimin te qytetarët se në këtë vend të vogël, ndëshkohen vetëm të pafuqishmit. Lufta kundër korrupsionit ka dështuar, prandaj ndërkombëtarët edhe këtë vit e kanë qortuar RMV-në, derisa të rinjtë po largohen për të gjetur një vend ku shteti të gjithë i trajton në mënyrë të barabartë, shkruan Portalb.mk.
“Miqësia” mes gjyqësorit dhe korrupsionit
Ata të cilët shpallin vendime në emër të popullit, besimin e popullit nuk e kanë. Në anketën e fundit të IRI-it të realizuar në shtator-tetor 2022 vetëm 4% e qytetarëve të anketuar kanë deklaruar se kanë besim të plotë në gjyqësor. Qytetarët, edhe gjatë vitit paraprak, gjegjësisht 2021, deklaruan se nuk i besojnë gjyqësorit. Sipas anketës së “Eurothink”, vetëm 8% prej tyre kanë besim në gjyqësor.
Kjo tregon se vendi nuk po i bën reformat dhe hapat e mjaftueshme për kthimin e besueshmërisë së qytetarëve në sistemin e drejtësisë, i cili ka humbur ndër vite, si rezultat i politikës së mosndëshkueshmërisë së krimit dhe korrupsionit në nivele të larta.
Edhe gjatë vitit 2022, gjyqësori u përfol më së shumti në kontekst të bashkëpunimit me krimin dhe korrupsionin, se sa të luftimit të tyre. Jo rastësisht, ambasadorja amerikane, me të ardhur në RMV, si njollë të zezë të vendit e përmendi korrupsionin dhe për këtë, paralajmëroi ekip special amerikan për të vështruar në mënyrë më agresive funksionarët e korruptuar, të cilët e vizituan vendin, por nuk dihet se si do të veprojnë më tej.
Por, sipas Komisionit për Antikorrupsion ardhja e këtij ekipi nënkupton dështim për politikën e Maqedonisë së Veriut, pasi ne nuk i kemi kryer detyrat. “Të të vijë në atë nivel ekip nga Amerika, është ta prekësh fundin”, thanë nga Antikorrupsioni.
Edhe StevoPendarovski, gjatë fjalimit vjetor në Kuvend u ndal te ardhja e ekipit amerikan, i cili tha se, realiteti është se askush nga jashtë nuk do ta çrrënjos korrupsionin në Republikën e Maqedonisë së Veriut, nëse institucionet tona dhe përfaqësuesit e zgjedhur politikë të qytetarëve nuk e bëjnë këtë. Ai theksoi se nuk do të ketë drejtësi derisa kriminelët nuk i vendosim në burgje të mbyllura dhe derisa gjyqtarët dhe prokurorët e korruptuar janë në liri.
Në raportin e organizatës “Freedom House” për Vendet në Tranzicion, publikuar në prill të këtij viti, Maqedonia e Veriut u radhit në grupin e regjimeve hibride/demokraci në tranzicion. Nuk ka përmirësime.
Organizata Transparency International në janar të këtij viti, nxori raportin e vitit për Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit në botë në të cilin theksohej se Maqedonia e Veriut ka një indeks 39, së bashku me Kosovën, dhe është në gjysmën e fundit të tabelës së 180 vendeve në botë.
Pikërisht për shkak të shkallës së korrupsionit, katër nga dhjetë të rinj do ta braktisnin shtetin, ndërsa çdo person i tretë i ri konsideron se pikërisht korrupsioni është motivimi kryesor që të inkuadrohet dhe të kontribuojë në luftën kundër veprimeve korruptive. Vetëm katër përqind e të rinjve mendojnë se gjendja e këtillë i detyron të bëhen pjesë e zinxhirit të korrupsionit. Këtë e tregon analiza e bërë nga ana e Youth Alliance në të cilën kanë marrë pjesë mbi 440 të rinj nga i gjithë vendi.
Shtrembërimi i drejtësisë
Nuk kaluan as dy javë nga Dita Ndërkombëtare Kundër Korrupsionit, gjyqësori shkaktoi një kaos të vërtetë, për çka reaguan thuajse i gjithë kreu i shtetit, pavarësisht betimit të tyre se nuk përzihen në vendimet e tyre.
Një grusht gjyqtarësh të Apelit, “nuk e kanë kuptuar” aktgjykimin e shkallës së parë të lëndës “Target-Fortesa“, për përgjimin e paligjshëm të mbi 20 mijë qytetarëve dhe kanë miratuar vendim për shfuqizimin e aktgjykimit dhe kthimin e lëndës në rigjykim. “Rastësisht”, në këtë lëndë është i dënuar me 12 vjet burg, ish shefi i Policisë Sekrete Sasho Mijallkov i cili gjatë kohës së regjimit të Nikolla Gruevskit, vendoste se kush do të bëhet gjyqtar.
Rikthimi nga e para e lëndës “Target-Fortesa” hapë mundësi reale që Mijallkov dhe të akuzuarit tjerë të shpëtojë nga përndjekja penale për përgjimet masive, për çka u formua dhe Prokuroria Speciale Publike, pasi që në fillim të vitit 2025, apo për dy vite, veprat penale vjetërsohen.
Gjasat janë edhe më të mëdha që të Mijallkov t’i ikë përndjekjes penale, duke e pasur parasysh se vetëm për miratimin e aktgjykimit të parë u nevojitën më shumë se tre vjet, pasi që ekipi i avokatëve të Mijallkovit e zvarriste procedurën gjyqësore.
Vetëm dhjetë ditë përpara vendimit skandaloz për rastin e përgjimeve, gjyqtarët e Apelit, e kanë shfuqizuar edhe aktgjykimin e shkallës së parë në rastin “Thesari” në të cilin, edhe këtu, rastësisht Sasho Mijallkov u dënua me 8 vjet burg.
Kështu, Mijallkovi i cili është i dënuar në dy lëndë me gjithsej 20 vjet burg, Apeli për 10 ditë e pastroi dhe ua hodhi fajin kolegëve të tyre nga shkalla e parë se “kanë bërë shkelje thelbësore të dispozitave të Ligjit për procedurë Penale, me çka është sjellë në pikëpyetje gjendja faktike dhe zbatimi i rregullt i Kodit Penal”.
Vetëm 4-5 muaj para këtyre dy rasteve skandaloze, Prokuroria arriti marrëveshje me Mijallkovin në një rast tjetër, të quajtur “Perandoria”, një rast i cili u hap nga ish Prokuroria Speciale dhe u bë shkak që kjo Prokurori në krye me Katica Janevën të fundoset për shkak të “reketit”. Sasho Mijallkov bëri marrëveshje me Prokurorinë pasardhëse, e pranoi fajin për larje parash dhe ia dha shtetit 36 milionë euro të fituara nga krimi, me qëllim që të ketë zbutje të ndëshkimit. Për këtë, Gjykata e dënoi me 3 vite burg, të cilat, duhet t’i mbajë në Burgun e Strugës, pasi e ndryshoi adresën nga Shkupit, për shkak se burgu i Strugës është i hapur dhe “vizitohet” nga “elitat”, siç ishte rasti me Orce Kamçevin.
Ashtu si miku i tij Mijallkov, edhe Kamçev “e bleu” drejtësinë me para. Për ta mbyllur ndjekjen e tij në rastin “Perandoria”, Kamçev dha 5.1 milion euro dhe pranoi të mbajë 1 vjet burg – të cilin në fakt nuk e mbajti të plotë, pasi u lirua 4 muaj më herët.
Prej gjithsej 19 personave që kanë qenë në procedurë parahetimore të “Perandorisë”, Prokuroria për Krim të Organizuar dhe Korrupsion në fund të dhjetorit dorëzoi akuzë vetë kundër Cvetan Pandeleskit, Zoran Mitrevkit dhe Jovançe Taskovskit. Të tjerët kanë bërë marrëveshje me Prokurorinë.
Në ndërkohë, në rastin “Parcelat”, azilanti Nikolla Gruevski u dënua me 7 vjet burg, Sasho Mijallkov me 1 vjet e 3 muaj, ndërkaq Orce Kamçev me 1 vjet burg.
Akuza për zgjedhje të personave partiak
Padyshim që këtë vit bujë më të madhe ka shkaktuar zgjedhja e prokurorit për ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, Islam Abazit nga Kërçova, i cili u akuzua në opinion për afërsi të tij me funksionarët e BDI-së, për çka u publikuan edhe disa fotografi. Për zgjedhjen e tij edhe ambasadorja e SHBA-ve në Shkup deklaroi se është e habitur me procesin, ndërkaq Abazi mohoi çdo lidhje të tij me BDI-në.
Zgjedhja e tij erdhi pas ngjarjeve mes prokurores Vilma Ruskovska dhe drejtorit të Policisë Financiare, Arafat Muaremi. Ruskovska u suspendua për shkak të bastisjes në Policinë Financiare, ndërkaq Muaremi dha dorëheqje një ditë pas skadimit të mandatit 6-mujor të ushtruesit të detyrës së drejtorit.
Në ndërkohë pritet që të zgjedhet dhe shefi i Prokurorisë së Lartë të Shkupit. Prokurorët Burim Rustemi dhe Fatime Fetai, pasi kandiduan u tërhoqën nga gara, për ta lënë në garë të vetëm Mustafa Hajrullahin i cili udhëhoqi me Prokurorinë e Lartë katër vite.
Aleanca për Shqiptarët dhe Levica e akuzuan prokurorin Hajrullahi si të afërt me funksionarët e BDI-së, për shkak udhëheqjes së rastit “Tiranik 3”, ku të akuzuar janë Ismet Guri dhe Ejup Halimi nga BDI-ja. Megjithatë, ai i ka hedhur poshtë këto pretendime.
Në fillim të këtij viti, Gavrill Bubevski u emërua shef i Prokurorisë Publike të Shkupit.
Gjatë këtij viti, Gjykata Kushtetuese është përballur me mungesë të gjykatësve si pasojë e pensionimit të tyre dhe mosplotësimit të vendeve për shkak të bllokadave të opozitës në Kuvend.
Në fund të nëntorit, Pavlina Cërvenkovska, dha dorëheqje nga pozita e kryetares së Këshillit Gjyqësor dhe theksoi që “shpreson që kryetari i ardhshëm do të jetë i përshtatshëm për këtë elitë biznes-gjyqësore”. Megjithatë, pasi u rikthye në Këshillin Gjyqësor si anëtare, Cërvenkovska, nuk foli më se kush është elita biznes-gjyqësore.
Gjatë dhjetorit, Natasha Gaber-Demjanovska u rizgjodh në detyrën e drejtoreshës së Akademisë për Gjykatës dhe Prokurorë Publikë.
Aktgjykime gjatë vitit 2022
Pas disa vitesh gjykim, këtë vit u shpall dhe aktgjykimi i shkallës së parë edhe për rastin “TNT”, gjegjësisht shkatërrimin e kompleksit banesor “Kosmos” të Fijat Canovskit. Më saktësisht, ish-kryeministri Nikolla Gruevski u dënua me 9 vjet burg, ish kryetari i Komunës së Gazi Babës, Toni Trajkovski me 4 vjet, ish ministri i Transportit dhe Lidhjeve me 3 vjet burg, ndërkaq Elizabeta Najdovska me 4 vjet burg. Të akuzuarit gjithashtu duhet t’ia kthejnë Canoskit mbi 11 milionë euro.
Gjatë këtij viti u shpall dhe aktgjykimi edhe për rastin e ndërtimit pa leje të pallatit të bardhë të VMRO-DPMNE-së. Në këtë rast, Gruevski u dënua me 6 vjet burg, ndërkaq sekretari i atëhershëm i partisë Kirill Bozhinovski u dënua me burg kusht.
Në ndërkohë u shpall dhe vendimi për rastin “Toplik” në të cilin shkalla e parë, e dënoi ish ministrin e Transportit dhe Lidhjeve Mile Janakieski me 3 vjet e gjysmë burg.
