Muajt e kaluar janë rritur ndjeshëm, çmimet e më shumë prodhimeve ushqimore dhe sidomos ato të pemë-perimeve. Një herësh nuk shikohet si e arsyeshme as shtrenjtimi i qumështit dhe bulmetit. Në fund të muajit të kaluar, janë hedhur poshtë edhe pretendimet për shtrenjtimin e artikullit kryesor ushqimor. Çmimi i bukës në raport me miellin nuk do të ndryshojë fare, nëse çmimi i energjisë apo i energjisë elektrike nuk rritet në mënyrë drastike si vitin e kaluar, pohojnë mullisët. Por në një rast të tillë presin që Qeveria të reagojë me shpejtësi dhe të rregullojë çmimet e energjisë apo të rrymës në një nivel të duhur që, thonë ata, të mos përsëritet problemi i vitit të kaluar.
Gjithashtu nuk shikohet e arsyeshme as rritja e produkteve tjera ushqimore. Nëse kriza e qumështit ndodh me rritje të çmimeve të produkteve të qumështit, ajo do të jetë artificiale. Çmimet e qumështit, djathit dhe djathit janë të mira për momentin dhe çdo rritje e tyre nuk do të justifikohet. Ky është qëndrimi i shumicës së prodhuesve të qumështit, të cilët me stendat e tyre morën pjesë në manifestimin “Qumështi” të organizuar nga “Slou Food” në Prilep.
Ekzekutivi në periudhë n e kaluar ndërmori më shumë masa që të zbusë rritjen e çmimit. Ndër të tjerash në një vit më parë u miratua gjithashtu masë e përkohshme për subvencionimin e energjisë elektrike për kompanitë që prodhojnë produkte ushqimore me synimin për kontrollin dhe uljen e çmimeve të ushqimeve bazë. Në pranverën e vitit të kaluar u vendos kufizimi i marzhave prej pesë për qind me shumicë dhe dhjetë për qind me pakicë për bukën, sheqerin, kripën, miellin, vajin, qumështin, mishin, djathin, orizin, vezët, makaronat, grurin dhe pemë-perimet, prej një marsi deri në fund të muajit maj.
Ndër të tjerash në pranverë të këtij viti masat e Qeverisë targetuan uljen e çmimeve të produkteve ushqimore, si të bukës, miellit, vajit, vezëve, pemëve e perimeve, mjeteve higjienike që vlejtën deri para dy muajsh. Aktualisht biznesi është kundër kufizimit të marzheve dhe ngrirjes së çmimeve, mirëpo kryeministri Dimitar Kovaçevski thekson se do të vendosen sërish masa që sipas gjithë gjasave, do të jenë sërish ato të uljes së marzheve.
Zëvendëskryeministri për Çështje Ekonomike Fatmir Bytyqi, në anën tjetër, bëri të ditur se personalisht do të dorëzojë parashtresën deri tek Komisionin për Mbrojtjen nga Konkurrenca për të kontrolluar nëse tregtarët bashkërisht i rrisin çmimet e produkteve ushqimore bazë. Kryetari i Lidhjes së Odave Ekonomike Trajan Angelovski, thotë se duhet të dihet saktësisht se cilat produkte janë më të shtrenjta dhe cila është arsyeja e rritjes së çmimeve. Për më tepër shton se Komisioni për Mbrojtjen e Konkurrencës duhet të përcaktojë nëse ka çrregullime në treg.
“Komisioni për Mbrojtjen e Konkurrencës duhet të analizojë çdo ditë zhvillimet në tregun e Maqedonisë dhe të mundësojë konkurrencë të ndershme. Nëse ka konkurrencë të pandershme apo përqendrim, sepse rregulli është që asnjë kompani nuk mund të ketë pjesë dominuese në tregun e Maqedonisë dhe të diktojë çmimet e produkteve të caktuara. Por, për fat të keq, mendoj se do të shfaqen disa kompani private që realisht kanë pjesën më të madhe në shumë shërbime dhe produkte dhe ky komision duhet ta kryejë funksionin e tij në mënyrë më aktive”, thotë Angelovski.
Në ndërkohë, Instituti për Politika Ekonomike Finance Think ka analizuar reagimin e ngadaltë të bizneseve vendore në raport me ndryshimet në tregjet botërore. Analiza e tyre konfirmon se bizneset reagojnë shpejt kur duhet të rrisin çmimet dhe reagojnë ngadalë ose aspak kur çmimet bien.
“Analiza e transmetimit nga muaji në muaj tregon se kur çmimet globale u rritën, ato u transmetuan si nga prodhuesit ashtu edhe nga tregtarët, por me një intensitet shumë më të fortë se tregtarët. Me rënien e çmimeve globale, kalimi ndaj çmimeve të Maqedonisë më së shumti u pamundësua si nga prodhuesit ashtu edhe nga tregtarët, kështu që edhe një herë roli i tregtarëve në rezistencën ndaj çmimeve më të ulëta ishte dukshëm më i madh“, konstaton Instituti.Nga atje konsiderojnë se masat lineare të qeverisë mund të ndikojnë në reagimin e ngadaltë të bizneseve për uljen e çmimeve. Pra analiza konstaton se masat lineare, si ulja e normës preferenciale të TVSH-së, ngrirja e çmimeve dhe marzhave tregtare, si dhe përjashtimi nga detyrimet doganore, mund të ndikojnë në uljen e efektit të transmetimit të çmimeve të ushqimeve. Theksohet edhe rekomandimet e Fondit Monetar Ndërkombëtar që masat lineare duhet të ulen gradualisht në favor të të gjitha masave të mbetura në mënyrë që të lejohet që çmimet e brendshme të pasqyrojnë sinjalet e çmimeve.
Nga Organizata e Mbrojtjes së Konsumatorëve bëjnë thirrje për ngrirje të sërishme të çmimeve të produkteve ushqimore bazë.
Ushqimi merr një pjesë të madhe të buxhetit të çdo familjeje, ndërsa rritja e çmimit të tij shkon në kurrizin e qytetarëve apo , konsumatorëve thotë kryetarja e Organizatë s, Marijana Lonçar Velkova.
Sipas saj, për të mbrojtur konkurrencën duhet reaguar për të parë nëse ka ndonjë bashkim të tregtarëve pas një “tavani” të tillë çmimesh nga ana e tyre.
“Ne e dimë që ngrirja e çmimeve është një masë populiste dhe se kemi një ekonomi tregu, por në situata të tilla nuk duhet të presim, duhet të dalim me një vlerësim të saktë dhe të marrim masa sepse çdo gjë po rëndon dhe dëmton konsumatorin”, shton ajo.
Ndryshe me vite importojmë me qindra milion euro mish dhe përpunime mishi, qumështi dhe përpunime të tij, vaj, sheqer,miell, grurë. Agronomët thonë se shkaku kryesor pse ushqehemi me ushqim të prodhuar jashtë është prodhimi stihik, si dhe fakti se bujqit pak prodhojnë prodhime blegtorale ,si pemë apo perime për industrinë përpunuese, ndërsa më shumë janë të orientuar të prodhojnë për shitje në treg, në vend për kapacitetet prodhuese. Me fjalë të tjera mungon përpunimi më i madh i industrial i përpunimeve të qumështit, mishit, si dhe pemë-perimeve. /koha/
