Në përgjigje të sfidave të paprecedentë me të cilat përballet Ballkani Perëndimor, lindin nga nevoja për të ringjallur ekonomitë pas pandemisë me virusin korona dhe ndikimit aktual të agresionit rus në Ukrainë. Komisioni Evropian propozon që BE-ja të bëjë një ofertë për vendet e rajonit në formën e një Plani për rritje që do të ofrojë mundësi për forcimin e konvergjencës së tyre socio-ekonomike, duke i afruar ata me tregun e përbashkët të BE-së në shumë fusha, si dhe mbështetje të konsiderueshme financiare shtesë.
Kështu thuhet në Planin e Rritjes për Ballkanin Perëndimor të Komisionit Evropian, i cili u prezantua dje në Bruksel dhe i cili, sipas Komisionerit Evropian për Zgjerimin dhe Politikat e Fqinjësisë, Oliver Varhey, synon të stimulojë ekonomitë e vendeve të rajonit në vitet e ardhshme dhe të zvogëlojë hendekun socio-ekonomik mes tyre dhe anëtarëve të Unionit deri në fund të kësaj dekade. “Ne duam të integrojmë gradualisht Ballkanin Perëndimor në tregun e vetëm të BE-së, madje edhe përpara anëtarësimit të plotë në BE,” tha Varheyi, duke shtuar se Plani i Rritjes do të ndihmonte partnerët e Ballkanit Perëndimor të BE-së të përshpejtojnë reformat themelore, duke përfshirë ato që lidhen me sundimin e ligjit. dhe demokracisë, si dhe në tërheqjen e investimeve private, promovimin e rritjes së qëndrueshme ekonomike dhe reduktimin e ndotjes.
Sipas tij, synimi afatgjatë është që deri në vitin 2030 të ndihmohet rajoni të arrijë potencialin e tij të plotë në aspektin e kapaciteteve për zhvillim ekonomik dhe social krahasuar me vendet anëtare të BE-së. “Me pak fjalë, Plani i Rritjes do të krijojë kushtet e duhura që partnerët tanë rajonalë të bëhen anëtarë të Unionit”, përfundoi Varheyi.
Siç thotë Plani, ai synon të sjellë disa nga përfitimet ekonomike të periudhës së para-anëtarësimit për të ndërtuar ekonomi më të forta, më elastike dhe për të ofruar përfitime të përditshme ekonomike për bizneset, punëtorët dhe konsumatorët.
“Kjo, nga ana tjetër, do të ketë përfitime për të gjithë BE-në, ku më e veçanta është integrimi i vendeve të përgatitura mirë dhe ekonomikisht më të forta që zbatojnë rregullat dhe standardet e BE-së tashmë përpara anëtarësimit të tyre”, thuhet në Planin e KE-së.
Sipas tyre, për të shfrytëzuar potencialin e këtij Plani të Rritjes, partnerët nga Ballkani Perëndimor do të duhet të bëjnë përpjekje vendimtare për avancimin e agjendës së reformave të brendshme dhe forcimit të integrimit ekonomik në rajon.
Plani thekson se Komisioni Evropian beson fuqishëm se zgjerimi mbetet një politikë kryesore e BE-së dhe veçanërisht se anëtarësimi i plotë i vendeve të Ballkanit Perëndimor në Union është në interesin e saj politik, të sigurisë dhe ekonomik.
Dokumenti thekson se lidhja ekonomike është një element thelbësor për afrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor me BE-në dhe kjo aktualisht nuk është e kënaqshme, as në aspektin e proceseve reformuese dhe as në aspektin e konvergjencës socio-ekonomike, e cila pengon progresin. të këtyre vendeve.në rrugën evropiane.
“Prandaj, lind nevoja për fillimin dhe inkurajimin e shpejtë të përgatitjeve të Ballkanit Perëndimor për anëtarësim në BE, duke theksuar disa nga përfitimet e tij, veçanërisht në mënyra që do të ndjehen drejtpërdrejt nga qytetarët e vendeve të Ballkanit Perëndimor. Qëllimi duhet të jetë t’u mundësojë partnerëve të rrisin reformat dhe investimet për të përshpejtuar ndjeshëm procesin e zgjerimit dhe rritjes së ekonomive të tyre”, thuhet në Plan.
Katër shtyllat bazë mbi të cilat do të bazohet Plani i Rritjes së Ballkanit Perëndimor janë përmirësimi i integrimit ekonomik të vendeve të rajonit me tregun e përbashkët të BE-së, forcimi i integrimit ekonomik të vendeve të rajonit në një treg të përbashkët rajonal, përshpejtimi i reformave themelore. dhe rritja e ndihmës financiare për të mbështetur reformat nëpërmjet Fondit të Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor, si një instrument i ri me vlerë 6 miliardë euro mbështetje të pakthyeshme për zbatimin e reformave bazë dhe socio-ekonomike.
Si pjesë e këtij Plani të Rritjes, Komisioni Evropian ka identifikuar shtatë fusha prioritare fillestare, të cilat BE-ja mund t’u ofrojë vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe që do të sjellin përfitime të rëndësishme ekonomike për rajonin. Këto shtatë fusha prioritare fillestare janë lëvizja e lirë e mallrave, lëvizja e lirë e shërbimeve dhe punëtorëve, aksesi në Zonën e vetme të pagesave në euro, integrimi i transportit të pasagjerëve, integrimi i tregjeve të energjisë, përfshirja në Tregun Unik Digjital dhe integrimi në zinxhirët e furnizimit industrial.
Për këtë qëllim, Plani parashikon mbështetje financiare prej gjashtë miliardë eurosh për periudhën 2024-2027, nga të cilat dy miliardë euro në formën e granteve të pakthyeshme dhe katër miliardë euro kredi koncesionare të dhëna nga BE-ja.
Mbështetja do të sigurohet përmes huave të paguara drejtpërdrejt në buxhetet kombëtare të partnerëve nga Ballkani Perëndimor. Nga këto, tre miliardë euro do të vihen në dispozicion si mbështetje direkte për përfituesit për të përshpejtuar rritjen bazuar në reformat kryesore socio-ekonomike, dhe dy miliardë euro grante dhe një miliard euro kredi do të ndahen për të mbështetur investimet në infrastrukturë përmes Kornizës së Investimeve për Ballkanin Perëndimor. Këto investime do të synojnë transportin, energjinë, tranzicionin dixhital, arsimin dhe zhvillimin e aftësive. Të paktën, 37 për qind e mbështetjes financiare të pakthyeshme të kanalizuar përmes Kornizës së Investimeve duhet t’i referohet projekteve që do të kontribuojnë në arritjen e qëllimeve klimatike.
“Pagesat do të bëhen dy herë në vit, me kusht që të realizohen reformat social-ekonomike, së bashku me reformat thelbësore, përfshirë edhe shtetin e së drejtës”, thekson Komisioni.
Sipas KE-së, lidhja ekonomike do të ketë një ndikim pozitiv në rritjen e PBB-së dhe nivelet e të ardhurave të secilit prej vendeve, gjë që kërkon investime në modernizimin e ekonomive dhe infrastrukturës, por edhe reforma, duke përfshirë forcimin e shtetit ligjor.
Komisioni beson se ndërtimi i një ekonomie moderne, dinamike dhe të dekarbonizuar me mundësi të përmirësuara punësimi do të reduktojë gjithashtu emigracionin nga vendet e rajonit.
“Ky Plan i ri i Rritjes bazohet në metodologjinë ekzistuese të zgjerimit dhe krijon një paketë masash përforcuese reciproke që do të shumëfishojnë përfitimet e mundshme të secilës masë.
Ai gjithashtu ofron më shumë stimuj dhe përfitime integruese përpara anëtarësimit në BE, duke synuar kështu përshpejtimin e negociatave të anëtarësimit. Së fundi, për të siguruar një fushë loje të barabartë midis vendeve të përfshira nga procesi i zgjerimit, gradualisht shton mundësi shtesë për Ballkanin Perëndimor, përveç atyre të parashikuara nga Marrëveshjet ekzistuese të Stabilizim Asociimit. Shpejtësia tani është thelbësore dhe qëllimi është që Plani i Rritjes të fillojë të bëjë një ndryshim të vërtetë vitin e ardhshëm”, thuhet në Plan.
Sipas KE-së, ky Plan nuk bie ndesh me proceset aktuale të anëtarësimit dhe kushtet specifike të parashikuara në atë proces, por vetëm do të inkurajojë përshpejtimin e miratimit dhe zbatimit të legjislacionit evropian. /koha/
